وقتی قرار است که در انتظار آماده شدن جواب ماموگرافی بمانیم، طبیعی است که دچار تنش یا نگرانی شویم. همچنین زمانی که جواب به دستمان میرسد نیز، عجله داریم تا هرچه زودتر از تفسیر جواب ماموگرافی خود سر در آوریم. شاخص ها و اصطلاحات درج شده در برگه جواب ماموگرافی، تخصصی بوده و همین دلیل برای افرادی که تخصص پزشکی ندارند، گیج کننده و نامفهوم بنظر می رسد.
از دهه 1980، کالج رادیولوژی آمریکا از سیستم گزارش گیری و داده تصویربرداری پستان (BI-RADS) استفاده کرده است. BI-RADS یک سیستم گزارش استاندارد برای رادیولوژیست ها است که هنگام نوشتن گزارش ماموگرافی از آن استفاده می کنند. استفاده از این گزارش استاندارد، درک یافته ها را برای بیماران و پزشکانی که به جواب آزمایش های تصویربرداری بیمار نیاز دارند، بسیار آسان کرده است.
در ادامه مقاله توضیحات مربوط به این سیستم گزارش گیری استاندارد، طبقه بندی ها و معنای هرکدام را توضیح داده ایم تا اگر برای تفسیر جواب ماموگرافی خود عجله دارید، تا حدی به شما کمک کند.
آشنایی با BI-RADS
BI-RADS در واقع به رادیولوژیست ها می گوید که چطور باید یافته های ماموگرافی را توصیف کنند. این توضیحات در بر دارنده ی موارد زیر است:
- ترکیب سینه (چرب، متراکم)
- توده ها (شکل، نوع حاشیه)
- کلسیفیکاسیون (رسوب کلسیم در سینه)
- عدم تقارن (تفاوت کلی از یک سینه به سینه دیگر)
- ویژگی های مرتبط (ضخیم شدن پوست، تغییرات نوک پستان)
- محل ناحیه مورد نظر (توصیف شده با فاصله از نوک پستان)
BI-RADS همچنین الگویی را برای رادیولوژیست ها پیشنهاد می کند که در هنگام گزارش یافته ها از آن استفاده کنند. هر گزارش ماموگرافی به ترتیب این موضوعات را پوشش دهد:
- تراکم سینه.
- یافته های تصویربرداری (رده های 0-6).
- ارزیابی کلی (Overall assessment.)
- توصیه هایی برای کنترل و مدیریت وضعیت بیمار
نحوه تفسیر جواب ماموگرافی
در BI-RADS رادیولوژیست باید به نتیجه ماموگرافی، یک عدد دسته بندی کلی (category) بین 0 تا 6 اختصاص دهد. رادیولوژیست باید این عدد مربوط به دسته بندی را به گونه ای اعلام کند که بیانگر تمام آن چیزی که در بیمار مشاهده و درک کرده باشد؛ تا بدین ترتیب پزشک متخصص با دریافت آن متوجه شرایط بیمار شود. معنای هر عدد را در جدول زیر ببینید
| عدد طبقه بنده (category) | معنا |
|---|---|
| 0 | داده ها ناقص یا ناخوانا است |
| 1 | منفی |
| 2 | خوش خیم |
| 3 | احتمالا خوش خیم |
| 4 و 5 | نتایج غیر طبیعی هستند نمونه برداری لازم است |
| 6 | بدخیم |
شماره BI-RADS همچنین نشان میدهد که در صورت وجود هر گونه توده (خوش خیم یا بدخیم) چه اقداماتی لازم است انجام شود. نوبت های بعدی ماموگرافی که باید بیمار انجام دهد نیز، بر اساس عدد همین دسته بندی مشخص می شود.
بیشتر بخوانید: بهترین زمان انجام ماموگرافی چه زمانی است؟
تفسیر نتایج منفی و خوش خیم در ماموگرافی
مقیاس BI-RADS، یکی از بهترین مقیاس های نتیجه گیری در ماموگرافی است. به طور کلی، هرچه عدد دسته بندی کمتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان پستان نیز کمتر است.
دسته بندی 0: ناقص
یعنی تست شما ناقص بود. شاید زمانی که تکنسین در حال تصویربرداری بوده، حرکت کرده اید. یا ممکن است به دلایل دیگری خواندن تصاویر ماموگرافی دشوار باشد.
علاوه بر این، رادیولوژیست ها زمانی که می خواهند ماموگرافی فعلی شما را با ماموگرافی قبلی مقایسه کنند از این دسته استفاده می کنند.
دسته بندی 1: منفی
به این معناست که ماموگرافی شما منفی است. رادیولوژیست علائم سرطان سینه را مشاهده نکرده است. لازم به ذکر است، که در صورت دریافت این جواب، اگر متخصص پستان به شما انجام مجدد ماموگرافی یا آزمایش های دیگر را توصیه کرد، باید آن ها را انجام دهید.
دسته بندی 2: خوش خیم
این بدان معناست که ماموگرافی شما علائم سرطان را نشان نمی دهد اما رادیولوژیست یافته های غیرسرطانی را توصیف می کند. این یافته های خوش خیم می تواند شامل کلسیفیکاسیون، کیست یا توده های سلول های طبیعی پستان باشد
دسته بندی 3: احتمالاً خوش خیم است
این بدان معنی است که 1 یا چند یافته وجود دارد که احتمالا سرطانی نیستند. به عبارت دیگر، نتایج ماموگرافی شما احتمالا طبیعی است، اما احتمال سرطان 2 درصد وجود دارد
در اینصورت احتمالا توصیه متخصص پستان به شما این است که در 6 ماه بعد برای ماموگرافی مجدد مراجعه کنید تا مشخص شود این ناحیه در طول زمان تغییر کرده یا خیر؟! انتظار این را هم داشته باشید که پزشک شما بخواهد چندین ماموگرافی را با فاصله 6 ماه از هم ببیند.
تفسیر نتایج غیر طبیعی در ماموگرافی
رادیولوژیستها از دستههای 4 و 5 برای توصیف موقعیتهایی استفاده میکنند که در آن سرطان سینه محتمل یا بسیار محتمل است.
دسته بندی 4: ناهنجاری مشکوک
این بدان معناست که ماموگرافی شما شامل یافته هایی است که می تواند سرطان باشد. نتایج قطعی نیست، بنابراین پزشک، بیوپسی (نمونه برداری) پستان را برای اطمینان خاطر توصیه می کند.
رده 4 نیز به این سه گروه تقسیم می شود:
4A : به این معنی است که شانس شما برای ابتلا به سرطان سینه بیش از 2٪ اما کمتر از 10٪ است.
4B : به این معنی است که احتمال سرطان پستان در شما بیش از 10٪ اما کمتر از 50٪ است.
4C : به این معنی است که احتمال ابتلا به سرطان پستان در شما بیش از 50٪ اما کمتر از 95٪ است.
دسته بندی 5: بسیار مشکوک
به معنای آن است که ماموگرافی شما حداقل 95 درصد احتمال ابتلا به سرطان پستان را نشان می دهد. متخصص پستان در این وضعیت، اکیدا نمونه برداری را برای تایید این نتیجه توصیه می کند. نمونه برداری پستان همچنین اطلاعات مهمی را برای استفاده در تشخیص و تجویز برنامه درمانی، در اختیار پزشک قرار می دهد.
دسته بندی 6 : بیوپسی شناخته شده با بدخیمی اثبات شده
به این معنا است که بیمار بیوپسی انجام داده و طبق نتیجه آن، درباره او وجود سرطان پستان شخیص داده شده است. پزشک ممکن است ماموگرافی تجویز کند تا ببیند سرطان در چه وضعیتی قرار داشته و چقدر به درمان پاسخ خواهد داد.
سخن پایانی
داشتن اطلاعات بیشتر درباره نحوه تفسیر جواب ماموگرافی، شاید انتظار قبل از آماده شدن جواب را برای بیمار راحت تر نکند، اما وقتی گزارش ماموگرافی به بیمار برسد، بهتر می تواند آماده خود را آماده کند. اگر گزارش شامل نتایج غیرطبیعی ماموگرافی باشد، بیمار درک بهتری از آنها خواهد داشت. آخرین و البته مهم ترین نکته ای که جا دارد برای خاتمه دادن به این موضوع آن را یادآوری کنیم، این است که جواب ماموگرافی شما هرچه باشد، خواندن و تفسیر قطعی آن را به متخصص پستان بسپارید. عنوان ها و اصطلاحات پزشکی بسیار پیچیده و دارای ظرافت های بسیاری هستنند که فقط متخصصین می توانند آن ها را درک کنند. بنابراین حتی اگر مورد غیرطبیعی یا مشکوک در جواب ماموگرافی خود مشاهده کردید، با حفظ آرامش، جریان تشخیص و درمان را به متخصص خود واگذار کنید. اطمینان داشته باشید که پزشک در مسیر درمان، همراه شما است.