مراقبت های بعد از شیمی درمانی شامل اقدامات متعددی برای مدیریت عوارض جانبی و جلوگیری از عفونت است. این نکات مراقبتی نقش حیاتی در بازیابی سلامت و بازگشت بیماران به زندگی عادی ایفا می کنند. در این مقاله، مهمترین جنبههای دوران نقاهت بعد از شیمیدرمانی مورد بررسی قرار میگیرد.
مراقبت های بعد از شیمی درمانی چیست؟
داروها هم سلول های سرطانی و هم سلول های سالم را از بین می برند که میتواند منجر به علائم فیزیکی و احساسی مانند حالت تهوع، ریزش مو، خستگی، عفونت، اضطراب، افسردگی و غیره شود.
پس از شیمی درمانی سرطان سینه، بسیار مهم است که از بدن خود مراقبت کنید تا مطمئن شوید که درمان به خوبی انجام میشود. تعدادی از نکات مراقبتی بعد از شیمی درمانی در زیر آورده شده است:
1. رژیم غذایی سالم داشته باشید و هیدراته بمانید
خوردن یک رژیم غذایی متعادل و هیدراته ماندن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک میکند و باعث بهبودی سریعتر میشود. شیمی درمانی بر توانایی بدن برای جذب و استفاده از مواد مغذی از غذا تأثیر میگذارد.
سلولهای سالم دستگاه گوارش که مسئول جذب مواد مغذی هستند ممکن است در اثر این روش آسیب ببینند. بنابراین، خوردن یک رژیم غذایی سالم در این دوران اهمیت ویژهای دارد. گنجاندن مقدار زیادی میوه و سبزیجات، پروتئینهای بدون چربی، غلات کامل و چربیهای سالم در رژیم غذایی بسیار مهم است.
ازغذاهای فرآوری شده، نوشیدنیهای شیرین و مقادیر زیاد الکل خودداری کنید. نوشیدن مقدار زیادی آب و سایر مایعات در طول روز ضروری است. آب به دفع سموم از بدن کمک میکند و باعث هضم راحتتر میشود. به دلیل تغییرات در عملکرد کلیه و کاهش احساس تشنگی، افراد مسن باید مقدار زیادی آب بنوشند تا آب بدن خود را حفظ کنند.
به مدت ۱ هفته پس از درمان هر روز هشت لیوان آب مصرف کنید و در صورت تعریق بیش از حد یا اسهال میزان مصرف خود را افزایش دهید.
۲. به طور منظم ورزش کنید.
قبل از شروع یک برنامه ورزشی، با پزشک خود مشورت کنید. با فعالیتهای سبک مانند پیاده روی، حرکات کششی و یوگا شروع کنید و به تدریج شدت و مدت آن را افزایش دهید. به بدن خود گوش دهید، استراحت کنید و لباس و کفش مناسب بپوشید. اگر درد، تنگی نفس، سرگیجه یا علائم دیگر را تجربه کردید، باید ورزش را متوقف کنید و با پزشک خود مشورت کنید.
علاوه بر ورزش، گنجاندن فعالیت بدنی در برنامه روزانه نیز میتواند مفید باشد. این امر میتواند شامل باغبانی، کارهای خانه یا پیاده روی به جای رانندگی باشد. به یاد داشته باشید، انجام هر مقدار فعالیت بدنی بهتر از فعالیت نکردن است. فعالیتهای لذتبخش را در نظر بگیرید و آنها را جزئی از برنامه روزانه خود قرار دهید.
تحقیقات نشان داده است که ورزش میتواند به کاهش خطر عود سرطان سینه، بهبود کیفیت زندگی، تقویت عضلات و کاهش خطر سایر بیماریهای مزمن مانند بیماری قلبی و دیابت کمک کند.
۳. استراحت کافی داشته باشید.
شیمیدرمانی و سایر روش های درمان سرطان پستان میتوانند باعث خستگی و فرسودگی شوند و داشتن خواب کافی را دشوار کنند. هر شب ۷ تا ۸ ساعت بخوابید و از استفاده مکرر از وسایل الکترونیکی و تماشای تلویزیون تا حد امکان پرهیز کنید.
با خنک، تاریک و ساکت نگه داشتن اتاق خواب، محیط آرامش بخشی را در اتاق خواب ایجاد کنید. برای کمک به بهبود کیفیت خواب، داشتن فعالیت در طول روز مهم است.
علاوه بر این، چرت زدن کوتاه در طول روز نیز میتواند مفید باشد، خستگی را کاهش دهد و سطح انرژی را بهبود بخشد. سعی کنید استراحتهای کوتاه و آرام را در طول روز برای شارژ مجدد برنامهریزی کنید. اگر بیمار در خوابیدن مشکل دارد، پزشک ممکن است تغییرات سبک زندگی یا دارو را برای بهبود کیفیت خواب پیشنهاد دهد.
۴. تکنیکهای کاهش استرس
استرس میتواند بر سلامت جسمی و روحی تأثیر بگذارد، بنابراین یافتن راههایی برای مدیریت آن در مراقبت های بعد از از شیمی درمانی مهم است. برخی از تکنیکهای مؤثر کاهش استرس عبارتند از:
✔ مراقبه ذهن آگاهی
این امر شامل تمرکز بر لحظه حال و توجه به افکار و احساسات خود بدون خودسرزنش گری است.
✔ تنفس عمیق
تنفس عمیق بدن را آرام میکند. نفسهای عمیق و آهسته را از طریق بینی و از طریق دهان خارج کنید.
✔ یوگا
تمرین یوگا میتواند به بهبود انعطافپذیری، قدرت و تعادل کمک کند و در عین حال استرس و اضطراب را کاهش دهد.
✔ ورزش
ورزش منظم میتواند به کاهش استرس، بهبود خلق و خو و افزایش سطح انرژی کمک کند.
✔ فعالیتهای خلاقانه
فعالیتهایی مانند نقاشی، نوشتن یا نواختن موسیقی میتواند به داشتن آرامش در دوران مراقبت های بعد از شیمی درمانی کمک کند.
✔ حمایت اجتماعی
گذراندن وقت با عزیزان و شرکت در فعالیتهای اجتماعی میتواند به کاهش استرس و بهبود خلق و خوی کمک کند.
✔ مدیریت زمان
اولویتبندی وظایف و تعیین اهداف واقع بینانه میتواند بهره وری را بهبود بخشد و استرس را کاهش دهد.
5. بهداشت را به خوبی رعایت کنید.
شیمی درمانی ایمنی بدن را ضعیف میکند و بدن را در برابر عفونت آسیب پذیر میکند. بنابراین، انجام اقدامات پیشگیرانه برای به حداقل رساندن خطر عفونت بسیار مهم است.
این امر شامل شستن مرتب دست ها با آب و صابون است، به خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از دستشویی. از دست زدن به صورت، بینی یا دهان خودداری کنید، زیرا می تواند میکروب ها را از دستان شما منتقل کند.
علاوه بر این، توصیه میشود که با ضدعفونی کردن مرتب سطوح، مانند میز، دستگیره در و کلید چراغ، فضای زندگی خود را تمیز نگه دارید. همچنین باید از تماس با افراد بیمار خودداری کرد و تا حد امکان به مناطق شلوغ نرفت.
6. قرار ملاقات های بعدی با پزشک
داشتن ملاقاتهای منظم به پزشک این امکان را میدهد تا سلامت شما را زیر نظر داشته باشد، پیشرفت را پیگیری کند و به هرگونه نگرانی یا مشکلی که ممکن است ایجاد شود رسیدگی کند. قرار ملاقاتهای بعدی ممکن است شامل معاینه فیزیکی، آزمایشهای آزمایشگاهی، آزمایشهای تصویربرداری یا سایر روشهای تشخیصی باشد که میتواند به تشخیص هر مشکلی قبل از جدی شدن کمک کند.
در مراقبت های بعد از شیمی درمانی از چه مواردی باید اجتناب کرد؟
در مراقبت های بعد از شیمی درمانی، موارد زیر باید مورد توجه و اجتناب قرار گیرند:
۱. بیتوجهی به مراقبت از خود و عادات سالم
شیمی درمانی میتواند بدن و سیستم ایمنی را ضعیف کند، بنابراین مهم است که مراقبت از خود و داشتن عادات سالم را در اولویت قرار دهید. بیتوجهی به این موارد میتواند باعث مشکلات جسمی و روحی شود، مانند خستگی ناشی از کمبود خواب یا مشکل در بازیابی قدرت و استقامت به دلیل تغذیه نامناسب، هیدراتاسیون و ورزش.
2. نادیده گرفتن علائم یا عوارض جانبی
شیمی درمانی میتواند عوارض جانبی مانند تهوع، استفراغ، خستگی و درد را در فرد ایجاد کند. این عوارض ممکن است بعد از دوره درمان نیز باقی بمانند. نادیده گرفتن این علائم و عواقب آنها ممکن است منجر به عفونت، کم آبی بدن و مشکلات مربوط به مواد مخدر شود. برای راهنمایی در مورد مدیریت عوارض جانبی و گزینههای درمانی موجود به پزشک خود مراجعه کنید.
۴. منزوی شدن از دیگران
بیماران اغلب در مورد اینکه چگونه بیماری آنها بر عزیزانشان تأثیر میگذارد احساس گناه میکنند و ممکن است از خود فاصله بگیرند. دریافت کمک به خصوص برای کسانی که عادت به کمک به دیگران دارند میتواند دشوار باشد.
درمانهای پیشرفته سرطان چالش برانگیز هستند، اما ارتباط با خانواده، دوستان و شبکههای پشتیبانی برای بهبودی ضروری است. انزوا ممکن است منجر به تنهایی، افسردگی و اضطراب شود، در حالی که حمایت اجتماعی میتواند انگیزه کافی را برای مقابله با چالشها فراهم کند.
۵. نادیده گرفتن نیازهای سلامت عاطفی یا روانی
نادیده گرفتن سلامت روان ممکن است منجر به اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) شود. این مسائل میتواند بر فعالیتهای روزانه، کار و روابط تأثیر بگذارد. همچنین میتوانند باعث چالشهای فیزیکی مانند بیخوابی و درد مزمن شوند.
مشاوره، درمان و گروههای حمایتی میتوانند به مدیریت احساسات و کاهش استرس کمک کنند. در ارتباط ماندن با عزیزان و شرکت در سرگرمیها میتواند حس هدفمندی و حمایت را در طول بهبودی ایجاد کند.
۶. استعمال دخانیات
مواد شیمیایی موجود در محصولات تنباکو، سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکند و خطر ابتلا به عفونتها و بیماریهای مزمن مانند سرطان ریه و بیماریهای قلبی را افزایش میدهد. این مواد به بدن آسیب میرسانند و بهبودی را به تأخیر میاندازند.
منابع زیادی برای کمک به ترک سیگار و استفاده از تنباکو از جمله درمانهای جایگزین نیکوتین، گروههای حمایتی و مشاوره در دسترس هستند. عادات سالم مانند ورزش و تغذیه مناسب میتواند به کاهش هوس سیگار کشیدن کمک کند.
نتیجهگیری
مراقبت های بعد از شیمی درمانی حیاتی است تا بیماران بتوانند بهبود پیدا کنند و به زندگی روزمره خود بازگردند. این مراقبت ها شامل مدیریت عوارض جانبی درمان، پیگیری منظم سلامت، حمایت روحی و روانی و برنامه ریزی برای بازگشت به فعالیت های روزانه است. این امر نیازمند همکاری نزدیک بیمار، خانواده و تیم درمانی است تا بیمار بتواند سریعتر به زندگی عادی خود بازگردد.