یکی از مسائلی که درباره سرطان پستان وجود دارد، بازسازی پستان و نحوه انجام آن است، بازسازی پستان پس از سرطان باتوجه به میزان گستردگی سرطان، درخواست بیمار و تشخیص پزشک به صورت های مختلفی انجام می شود، که بیمار باید آگاهی کافی از انواع آن داشته باشد تا بهترین نتیجه را باتوجه به آناتومی بدن و سلامت عمومی خود دریافت کند.
ماستکتومی (جراحی برداشتن پستان) برای بسیاری از خانم ها اثرات روانی منفی را به همراه دارد. خوشبختانه جراحی بازسازی پستان، به تغییر فرم سینه ها بعد از درمان سرطان کمک می کند. از دیگر مزایای این جراحی می توان به بالا رفتن سطح اعتماد به نفس خانم ها و احساس بهتر در طول سپری شدن دوره نقاهت سرطان اشاره کرد.
در ادامه مطلب دکتر فتانه ضیائی، جراح پستان در تهران ، نحوه بازسازی پستان، نحوه کارگذاشتن پروتز سینه، بازسازی پستان با تزریق چربی و.. را توضیح داده اند.
در چه مواردی نیاز به بازسازی پستان نیست؟
البته می دانیم گاهی اوقات تومور بیمار کوچک است و به موقع به جراح پستان مراجعه کرده است و یا نسبت سایز تومور به سایز پستان مناسب است به گونه ای که پزشک مجبور نیست حجم زیادی از پستان را بردارد و در درمان سرطان می توان پستان بیمار را به صورتی حفظ کند که سایز و شکل آن نسبت به طرف مقابل زیاد تغییر نکند و در نهایت سایز، شکل مناسب و قابل قبولی را داشته باشد.
در این موراد ترجیح برآن است که خود پستان بیمار حفظ شود، که دراین حالت از هر بازسازی نتیجه ی بهتری دارد.
چه مواقعی نمی توان پستان بیمار را حفظ کرد؟
اما گاهی اوقات به هر دلیلی پزشک نمی تواند پستان بیماررا حفظ کند:
- برای مثال زمانی که نسبت سایز تومور به سایز پستان بیمارخیلی بزرگ باشد.
- یا آن که چندین کانون سرطانی به طورهمزمان در پستان بیمار وجود داشته باشد به صورتی که این کانون ها نزدیک هم نباشند و پزشک نتواند حجم قابل قبولی از بافت پستان را حفظ کند.
- یا رسوبات کلسیمی به شکل بدخیم به طور پراکنده در پستان بیمار وجود داشته باشند.
- در مواردی نیز بیمار سرطان پستان راست دارد و تمایل دارد پستان چپ را نیز به خاطر کاهش خطر به طور کامل بردارد.
- و یا بیمار به علت سابقه ی فامیلی مثبت، تست ژنتیک انجام داده و نتیجه ی تست ژنتیک مثبت شده است و حالا تمایل دارد به طور پیشگیرانه پستان را خارج کند در این موارد مبحثی که مطرح می شود، بحث بازسازی پستان است .
این ها معمولا مواردی هستند که در مورد ابتلا به سرطان نمی توان پستان بیمار را حفظ کرد.
جراحی بازسازی پستان چیست؟
هدف از انجام جراحی بازسازی پستان بعد از سرطان، تغییر فرم و بازسازی بافت پستان بعد از ماستکتومی و لامپکتومی می باشد.
ماستکتومی، روش جراحی است که در آن پستان از جمله نوک پستان و هاله قهوه ای رنگ اطراف آن به طور کامل و به منظور درمان و یا پیشگیری از سرطان پستان برداشته می شود.
لامپکتومی، شامل برداشت قسمتی از پستان است که درگیر سرطان شده است.
دو نوع جراحی بازسازی پستان وجود دارد:
- استفاده از پروتزهای سالینی و یا سیلیکونی
در این روش، پروتز سالینی و یا سیلیکونی زیر پوست و یا عضلات زیر بافت سینه قرار داده می شود. در بیشتر بیماران، این روش شامل دو مرحله جراحی می باشد. در جراحی اول، یک بسط دهنده بافت زیر پوست سینه و یا عضلات سینه ای قرار داده می شود. این بسط دهنده همانند یک پروتز سالینی موقت باعث کشیدگی بافت خواهد شد.
بعد از سپری شدن دوره نقاهت، محلول سالین استریل به بافت تزریق می شود. با این کار، بافت ها و عضلات زیرین دچار کشیدگی می شوند و نتایج دلخواه بیمار حاصل خواهد شد.
بعد از این مرحله و زمانی که قفسه سینه برای دریافت پروتز آماده شد، مرحله دوم که شامل برداشتن بافت بسط دهنده و قرار دادن پروتز می باشد، آغاز خواهد شد.
- استفاده از بافت سایر قسمت های بدن که اصطلاحا فلپ پوستی نیز نام دارد.
در این روش، بافت از سایر قسمت های بدن گرفته و به قفسه سینه منتقل می شود. بازسازی سینه به روش فلپ پوستی، روش پیچیده ای است.
در برخی موارد، ترکیبی از روش های گفته شده برای بیمار در نظر گرفته خواهد شد.
بعد از جراحی بازسازی پستان، اسکار بر جای می ماند که البته به مرور زمان محو خواهد شد. امروزه روش ها و تکنیک های مختلفی برای کمتر شدن جای اسکار موجود می باشد.
بعد از ماستکتومی، انجام جراحی بازسازی باعث می شود بیمار نسبت به بدن خود احساس خوبی داشته باشد. اما نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که جراحی بازسازی سینه نمی تواند سینه ها را به حالت طبیعی برگرداند.
تصمیم به انجام جراحی
تصمیم به انجام جراحی بازسازی پستان بعد از سرطان، تصمیم کاملا شخصی است و بعد از تصمیم نهایی، موارد زیر باید با مشاوره با پزشک تعیین شود:
- نوع جراحی
- زمان مناسب انجام جراحی
- انجام جراحی در هر دو سینه ها و یا یکی از سینه ها
عوامل موثر در تعیین بهترین روش جراحی عبارتند از:
- تیپ بدنی، به عنوان مثال افرادی که لاغر هستند، بافت کافی برای انجام جراحی فلپ پوستی دارند
- شرایط جسمانی بیمار
- محل و نوع سرطان
- سایر درمان های سرطان مانند رادیوتراپی و یا شیمی درمانی
- میزان سرعت بهبودی فرد بعد از جراحی
نکات مهم در خصوص جراحی بازسازی پستان
- امکان انجام این جراحی همزمان با برداشتن سینه ها و یا کمی بعد از آن وجود دارد.
- این جراحی با اسکارهایی بر روی سینه و یا نواحی که بافت از آن ها برداشه می شود (جهت انجام فلپ پوستی) همراه است.
- روند بهبود جراحی به مواردی از قبیل سابقه انجام جراحی، شیمی درمانی، رادیوتراپی، مصرف سیگار، دیابت و یا مصرف دارو بستگی دارد.
- معمولا در صورت ابتلای بیمار به مشکلات سلامتی و یا سیگاری بودن فرد، انجام این جراحی به تاخیر خواهد افتاد. توصیه می شود مصرف سیگار از دو ماه قبل جراحی کنار گذاشته شود تا روند بهبود با سرعت بیشتری طی شود.
- گاهی ممکن است انجام سایر جراحی ها مانند پروتز سینه، لیفت سینه و یا کوچک کردن سینه جهت فرم دهی بیشتر سینه ها از سوی پزشک به بیمار پیشنهاد شود.
انواع بازسازی پستان
بازسازی پستان به دو صورت می تواند انجام شود :
- به صورت فوری یعنی به طور همزمان با درمان سرطان پستان.
- به شکل تاخیری که می تواند سال ها بعد از درمان سرطان پستان اتفاق بیافتد.
بازسازی پستان به صورت فوری:
نوع فوری بازسازی پستان که همان موقع درمان سرطان پستان است، به صورتی است که پزشک بافت پستان بیماررا به طور کامل برمی دارد که ممکن است پوست و نوک پستان بیمارحفظ شود و حالا آنچه می ماند، بافت برداشته شده است که چی چیزی جایگزین آن شود!
که این جایگزینی می تواند جنس مصنوعی مانند پروتز و فضاپرکن باشد و یا می تواند با بافت بدن خود بیمار باشد.
بازسازی پستان به صورت تاخیری
اما بیمارانی که به صورت تاخیری به پزشک مراجعه می کنند، بیماری که سال ها از عمل ماستکتومی گذشته و حالا تمایل به بازسازی دارد، اگر بلافاصله بعد از عمل بیمار باشد و بیمار تنها شیمی درمانی شده باشد و رادیوترای نگرفته شده باشد، زمانی که دکتر آنکولوژیست تایید کند و حال عمومی بیمار خوب باشد، پزشک می تواند اجازه دهد تا این عمل را بیمار انجام دهد.
تفاوت به کارگیری پروتز در کشور و خارج از کشور
اگر تصمیم برآن شود که با جنس مصنوعی مانند پروتز آن را حفظ کنند ، تفاوت هایی در کشوربا کشورهای خارجی وجود دارد. متاسفانه در کشورمان به دلایل شرایطی که وجود دارد، از همه ی امکانات برخورد دار نیستیم، به اندازه کافی و به اندازه ای که می خواهیم و به هر شکلی پروتز نداریم و بسیار گران نیز هستند. تیشواکسپندرو فضا پرکن ها به طور کامل در اختیارمان نیست و بسیار هزینه برهستند.
مطالب مفید:
آیا درد نشانه ی سرطان پستان است؟
آمادگی قبل از جراحی بازسازی پستان بعد از سرطان
جزئیات و اطلاعات کامل، قبل از جراحی در اختیار بیمار قرار خواهد گرفت. مواردی از قبیل داروهای مصرفی، محل انجام جراحی، طول دوره نقاهت، عوارض احتمالی و طرح کلی درمان.
بیمار نیز باید قبل از جراحی:
- مصرف سیگار را کنار بگذارد.
- مصرف داورها و مکمل های گیاهی و ویتامین ها را قطع کند.
- از فردی بخواهد تا روز جراحی او را همراهی کند.
نحوه گذاشتن پروتز در خارج از کشور
کار درست آن است که در کشورهای خارجی از روی سایز بافتی که برداشته شده تصمیم می گیرند اول با یک فضا پرکن،به نام تیشواکسپندرکه شبیه پروتزهست را زیر پوست بیمار می گذارند و می توانند به هر حجمی که تمایل دارند و به هر حجمی که احساس می کنند پوست بیمار گنجایش دارد با سرم فیزیولوژیک پر خواهند کرد.
در طی دو هفته آینده که جواب پاتولوژی بیمارآمد و مطمئن می شوند که بیماراحتیاج به رادیوتراپی ندارد، در آن زمان بیمار دوباره به اتاق عمل می رود و این فضاپرکن برداشته می شود و به جای آن پروتز مناسب گذاشته می شود.
به دلیل آن که پوست تحت کشش زیاد قرار داده شده وخونگیری را مطمئن نیستیم و آن که پوست باز شود و پروتز بیمارازبین برود، دراین حالت احتمالاتی که گفته شد و آن که ریسکی به پوست بیمار تحمیل شود، بسیار کاهش می یابد.
ممکن است پروتزی برای بیمار گذاشته شود و بعدا متوجه شوند که بیمار نیاز به رادیوتراپی و پرتودرمانی دارد و آن هم عوارضی دارد، بنابراین احتمال ازبین رفتن پروتز و عوارض زیاد را افزایش می دهد.
نحوه گذاشتن پروتز در کشور
اما همانطور که گفته شد در کشور ما مشکلاتی وجود دارد و پروتز ها به اندازه کافی دراختیارمان نیستند، ممکن است تصمیم برآن باشد که بدون گذاشتن سایزر و بدون داشتن تیشواکسپندر، سایزی را از روی تجربه انتخاب کنند و برای بیمار پروتز گذاشته شود، خیلی از اوقات می توان این کار را انجام داد. برای بیماران بسیاری این کار انجام شده است، بدون آن که عارضه ای را ایجاد کند، باید بدانیم که در این موارد اگر خونگیری پوست خوب نباشد، احتمال از دست دادن پروتز وجود دارد.
بازسازی پستان با حداقل عارضه
اما همچنان راه هایی هست که بتوان پوست را نجات داد و دوباره پروتز دیگری گذاشته شود اما برای انجام این کار باید بیمار نهایت همکاری را با پزشک خود انجام دهد، چندین مرتبه عمل وحتی عمل های سرپایی می خواهد و همینطور هزینه بیشتر می شود.
البته راه هایی وجود دارد که می توان عوارض را به حداقل رسانید، یکی از موارد آن است که به جای پروتز، از بافت بدن خود بیمار استفاده شود.
بازسازی پستان با بافت بدن بیمار
بدین ترتیب اگر بیمار شکمی بزرگ و آویزانی داشت، از بافت چربی، پوست و عضله ای که در پایین شکم هست، می توان برای بازسازی پستان استفاده کرد.
و یا حتی از پوست و عضله ای که در پشت قفسه سینه هست استفاده شود، برای بازسازی پستان اگر حجم این ها به اندازه کافی باشد از خود این موارد استفاده می شود، اما اگر حجم کافی نداشته باشد زیر این ها پروتز گذاشته می شود.
مشکلات بازسازی پستان با بافت چربی یا پوست
البته باید بدانیم که این ها عمل های بسیار بزرگ و پرهزینه ای هستند و مشکل دیگر آن است که قسمت سالم بدن بیمار را دچارعارضه می شود.
شکم و پشت بیمار که مشکلی نداشته است، برش می خورد. بنابراین برای انجام این موارد نیاز به آگاهی بیمار است و باید بیمار با پزشک همکاری کند وبداند که نباید خودشان را با یک عمل زیبایی مقایسه کنند و حتما این عمل را به عنوان بازسازی بدانند و خودش را با بیماری مقایسه کند که قرار هست سینه اش به طور کامل برداشته شود و قفسه سینه اش صاف شود.
گذاشتن پروتز برای بیماری که بافت چربی خوبی ندارد!
اگر بیمار تمایل به گذاشتن پروتزداشته باشد و بافت خوبی در شکم و پشتش نداشته باشد ، پزشک باید پوست قفسه سینه را با چندین مرحله چربی آماده پذیرش فضا بازکن یا تیشواکسپندرکند، که چندین مراحله چربی تزریق می شود تا پوست توانایی پذیرش تیشواکسپندرداشته باشد و در یک مرحله جراحی بعدی، تیشواکسپندر گذاشته می شود، چندهفته یک بار به داخلش سرم تزریق می شود و وقتی حجم مناسب را پیدا کرد در یک مرحله جراحی بعدی، تیشواکسپندر خارج می شود و به جای آن پروتز گذاشته می شود.
در همان مرحله یا مرحله ی بعدی می توان برای بیمار نوک سینه درست کرد و بعد بیمار می تواند با تتو حاله ای برای سینه درست کند تا ظاهری طبیعی ایجاد شود.
آیا می توان بعد رادیوتراپی برای بازسازی پستان از پوست بیمار استفاده کرد؟
اما اگر بیمار رادیوتراپی شده باشد چون پرتودرمانی اثرات بسیار بدی بر روی پوست می گذارد اغلب این پوست نازک بسیار سفت وخشک شده است، بنابراین نمی توان از پوست بیمار دراین شرایط استفاده کرد.
اما اگر بیمار بخواهیم پروتز نگذارد، پوستی که رادیوتراپی شده به طور کامل برداشته می شود و از فلپ های شکم و پشت به طور کامل برای پستان استفاده می شود.
قرینه سازی و بازسازی پستان
باید بدانیم اعمال بازسازی پستان عمل های چند مرحله ای هستند و در همه ی این عمل ها ممکن است نیاز باشد، سمت مقابل قرینه سازی شود از جمله:
- این قرینه سازی می تواند به صورت کوچک کردن پستان مقابل باشد.
- یا قسمتی از برداشتن نسج و یا پروتز در سمت مقابل باشد که می توان تزریق چربی انجام داد.
- و حتی همان سمتی که ترمیم انجام شده باشد بهتر شود و نهایتا ظاهر مناسبی و تقریبا قرینه ای با سمت مقابل داشته باشد، حتی نیاز به بازبینی و تزریق چربی داشته باشد.
دوره نقاهت جراحی بازسازی پستان بعد از سرطان
بازسازی پستان، جراحی پیچیده و دشواری است و فرد بعد از جراحی باید چند روزی را در بیمارستان بستری باشد. در برخی موارد، نیاز به چند مرحله جراحی است. جراحی بازسازی سینه به روش فلپ پوستی، دوره نقاهت طولانی تری را نسبت به قرار دادن پروتز به همراه دارد.
ممکن است بیمار در طول دوره نقاهت با علائمی از قبیل:
- خستگی
- کبودی و تورم سینه ها، به خصوص زمانی که فلپ پوستی انجام شده باشد
- محدود شدن دامنه حرکتی، مانند بالا نگه داشتن بازوها
روبرو شود. در طول دوران نقاهت، داروهای مسکن از سوی پزشک تجویز می شود تا در صورت درد بیمار از آن ها مصرف کند. معمولا بیمار بعد از گذشت شش تا هشت هفته از جراحی، قادر به انجام کارها و فعالیت های خود می باشد و در صورتی که فلپ پوستی انجام شده باشد، دوره نقاهت کوتاه تر خواهد بود. انجام فعالیت هایی مانند بلند کردن اجسام سنگین، ورزش و رابطه جنسی به مدت چهار تا شش هفته ممنوع است.
ممکن است چند هفته ای طول بکشد تا از میزان تورم و کبودی کاسته شود و بیمار باید در طول این مدت صبور باشد. با رعایت نکات و مراقبت های پروتز سینه گفته شده از سوی جراح سینه، دوره نقاهت با سرعت بیشتری طی خواهد شد. نکته ای که بیماران باید در نظر داشته باشند این است که سینه ها بعد از جراحی ممکن است ظاهری همانند سینه های طبیعی نداشته باشند و گاهی از میزان حساسیت نیز کاسته خواهد شد، که البته حساسیت سینه ها یک سال بعد از جراحی، به حالت طبیعی و اولیه باز خواهد گشت.
در آخر : این موارد گزینه ای بود از کارهایی که جراح پستان برای بازسازی پستان می کند و ممکن است راه های بیشتری نیز وجود داشته باشد، اما مهم آن است که بیمار با آگاهی کافی و بدون هرگونه ترس و نگرانی علائم مشاهده شده را جدی بگیرد و سریعا به بهترین متخصص سرطان سینه مراجعه کند.
